گاو گوشتي

پرورش تليسه هاي مسنتر از يكسال آسان و كم هزينه است زيرا در اين سن شكمبه حيوان رشد كافي يافته و به آساني مي تواند انرژي و پروتئين لازم را از علوفه خشك، سيلو يا مرتع به دست آورد. در صورت مصرف علف خشك يا سيلوي ذرت بايد پروتئين بيشتري براي اين حيوانات فراهم شود. مكمل مواد معدني نيز لازم است دامهايي كه علوفه لگومينه مصرف مي كنند كلسيم كافي دريافت مي نمايند ليكن فسفر كافي در اختيار آنها قرار گيرد. در صورت استفاده از سيلوي ذرت فراهم نمودن كلسيم و فسفر ضروري است. نمك معدني كمياب بايد به طور آزاد در دسترس آنها قرار گيرد. 2 تا 3 ماه قبل از تاريخ زايمان مورد انتظار بايد تغذيه كنسانتره در تلمبه ها آغاز شود تا مواد مغذي براي رشد جنين فراهم گردد. هدف از برنامه پرورش تليسه داشتن حيواني با جثه مناسب و بزرگ است بطوري كه بتواند در 15 ماهگي يا قبل از آن جفتگيري نمايد. براي توليد تليسه هاي بزرگي كه در 24 ماهگي زايمان كننده حداقل وزن مطلوب در حين جفتگيري براي نژادهاي هلشتاين و براون سوئيس 330 كيلوگرم ايرشاير 273 كيلوگرم، جرسي 227 كيلوگرم و در نهايت گرنري 250 كيلوگرم مي باشد.

تغذيه بيش از حد، تليسه هاي به وجود مي آورد كه در هنگام  زايماني چاق هستند. شير كمتري توليد مي نمايند پستانهاي آنها بافت ترشحي كافي ندارند حيواناتي كه در سطوح كمتر از نيازهاي توصيه شده از تولد تا زايمان تغذيه شوند به اندازه حيوانات با تغذيه طبيعي، شير توليد نمي كنند. تليسه هايي كه قبل از زايمان كمتر از حد نياز تغذيه مي شوند به دليل كوچكتر بودن جثه سخت زائي هاي بيشتر را خواهند داشت تغذيه نا مناسب بلوغ را نيز به تاخير مي اندازد. اگر مصرف متوسط تا زياد مواد غذايي رعايت شود تليسه ها بايد قبل از 15 ماهگي جفتگيري شد تغذيه بيش از حد تليسه ها يكساله و جفتگيري بعد از 15 ماهگي با صرفه نيست ميزان افزايش وزن تليسه هاي نژاد بزرگ بايد 7/0 تا 8/0 كيلوگرم در روز و تليسه هاي نژاد كوچك بايد 6/0 تا 7/0 كيلوگرم در روز باشد.

 مقدمه

يكي از مهمترين مسائل مديريتي كه در صنعت پرورش گاو با آن رو به رو هستيم و تاثير زيادي بر بازده اقتصادي اين صنعت دارد. بحث پرورش تليسه هاي جايگزين است. افزايش پتانسيل گله حتي حفظ آن منوط به اجراي يك برنامه صحيح پرورش تليسه است. هر گونه اهمال در اين زمينه تاثيري مستقيم بر بازدهي كل گله خواهد داشت مديريت صحيح پرورش تليسه ها شامل كليه مراحل رشد و مسائل تغذيه اي و مسائل گوناگون مي باشد.

در اين ميان مديريت تغذيه تليسه هاي شيري از اهميت ويژه اي بر خوردار است.

تليسه ها به علت اينكه هنوز به رشد كامل خود دست نيافته اند نياز به مديريت تغذيه خاصي دارند كه گوساله هاي ماده و تليسه هاي، بايد از تغذيه خوبي بر خورار باشند تا بتوانند به عنوان گاو شيري توان ژنتيكي خود را نشان دهند كه پتانسيل رشد ژنتيكي هر حيوان بوسيله تغذيه كم و بيش شكوفا مي شود موفقيت برنامه پرورش تليسه كه تغذيه بخش مهمي از آن است از دوره، تاثير مهمي بر بازدهي توليد گله دارد. نخست اينكه رشد مناسب گوساله تاثير شايان توجهي بر توليد آينده آن خواهد داشت دوم آنكه با پرورش تعداد بيشتري امكان اعمال برنامه بهگزيني شديدتري وجود خواهد داشت برنامه تغذيه اي و بهداشتي خوب آن است كه اقتصادي بوده و به دنبال آن بتوان در 24 ماهگي از بيشترين ميزان توليد شير تليسه بهره گرفت.

سطح تغذيه و توليد در تليسه ها:

افزايش وزن تا حد زيادي بستگي به نوع و مقدار غذايي دارد كه حيوان دريافت مي كند بنابراين افزايش وزن تابعي است از سطوح مختلف تغذيه البته در تليسه ها وزن زياد باعث افزايش چربي مي گردد بدين جهت با افزايش سطح تغذيه مقدار مصرف مواد مغذي به ازاء هر  كيلوگرم اضافه وزن افزايش مي يابد. [3]

بر عكس بهره وري غذا در گاوهاي در حال رشد، طبق آزمايشات هانسون مناسبتر است از آنجايي كه سهم انرژي احتياج نگهداري بسته به مقدار اضافه وزن 60 تا 80 درصد احتياج كل است لذا در شرايط تغذيه سطح پايين. هزينه مصرف غذا به طور قابل ملاحظه اي افايش مي يابد سطح تغذيه بر زمان اولين فحلي نيز تاثير خواهد گذاشت توانايي جنسي دامهايي كه خوب تغذيه شده اند به مراتب زود تر از آنهايي كه ضعيف تغذيه شده اند بروز مي كند و اين بدان معناست. كه اولين مخلي معمولاً با وزن مشخص و نه با سن معين آغاز مي شود. و بسته به خصوصيات فردي و نژادي اولين مخلي در محدوده وزني 200 تا 250 كيلو گرم ظاهر مي شود و البته آمادگي پرورشي تليسه ها در مرحله مشخص از رشد بوجود مي آيد. و آن موقعي است كه حيوان 70% وزن گاو رشد يافته را داشته باشد. اين زمان براي گاوهاي نژاد دو منظوره هنگامي است كه وزن گاو جوان تقريباً به 400 كيلو گرم رسيده باشد. [3]

البته در شرايط عملي متداول است كه اولين جفتگيري در سن مشخص انجام شود آزمايشات مختلف نشان دادند كه تغذيه اضافي، قابليت با روي را كاهش مي دهد علاوه بر اين آزمايشات هانسون نشان داده كه تغذيه فشرده تليسه ها در دوره پرورشي به ايجاد كيست تخمدان كمك مي كند تليسه هائي كه تغذيه آنها فشره باشد به علت تسريع توانايي جنسي تا هنگام جفتگيري چندين دوره فحلي را پشت سر مي گذارند و اين امر خطر ايجاد اختلال در تخمدان را افزايش مي دهد چون به احتمال زياد اين گونه اختلالات را تكرار مي شود لذا مي توان قسمتي از كوتاه شدن مدت باروري تليسه ها را معلول اين علت دانست. [3]

در اين آزمايشات دو قلوهاي كه از سطح تغذيه بالاتري بر خوردار بوده اند در سن 75 ماهگي از رده خارج شده اند در حالي كه دو قلوهايي كه از سطح تغذيه آنها پايين تر بوده و تحت همان شرايط محيطي شير دهي پرورش يافته اند به طور متوسط در سن 95 ماهگي از رده خارج شده اند البته آزمايشات كه بر روي دو قلوهاي يك تحملي تاثير منفي تغذيه فشرده در دوره پرورش بر  راندمان شيردهي را تائيد مي كند. [3]

تاثير تغذيه در دوره پرورشي بر راندمان شير دهي بعدي نسبتاً تا چند بوده كه تا حدودي به وسيله تغذيه متناسب با توليد حيوان جبران مي شود. [3]

احتياجات مواد مغذي تليسه ها

احتياج كل انرژي از دو بخش احتياج نگهداري و رشد تشكيل مي شود.

ميزان انرژي ويژه رشد مورد نياز حيوان برابر با انرژي موجود در بافتهاي رشد يافته است كل انرژي ابقا شده تابعي از رشد و تراكم انرژي ذخيره شده تحت تاثير ميزان و مرحله رشد يا وزن زنده حيوان قرار مي گرد انرژي ويژه رشد مورد نياز بر اساس معادلات مورد استفاده NRC (1984) است كه در آنها اثرات تركيبي وزن و ميزان رشد حيوان منظور شده است از معادلات زير براي محاسبه انرژي ويژه مورد نياز و رشد تليسه هاي نژاد بزرگ استفاده گرديده است. [3]

 (كالري در روز) NE_g

فرمول مشابهي كه براي احتياجات رشد جوانه هاي نژاد بزرگ نيز استفاده مي شود عبارتست از

 (مگا كالري در روز ) NE_g

براي حيوانات ماده نژادهاي كوچك فرمول مشابهي وجود دارد

(مگا كالري در روز ) NE_g

W وزن زنده (كيلو گرم) LWG افزايش وزن زنده

ارزيابي انرژي غذا و تعيين احتياج انرژي بر اساس واحد انرژي خالص شيردهي صورت مي گيرد بدين وسيله از كاربرد دو روش مختلف براي ارزيابي انرژي (براي نگهداري و براي رشد) به طوري كه در واحدهاي عملي در رابطه با نگهداري گاوهاي شيرده و تليسه هاي جانشيني متداول است جلوگيري مي شود. [3]

بر اساس ضوابط شوراي عالي انجمن فيزولوژي تغذيه مي توان به ازاء هر كيلو گرم وزن زنده به توان 75/0 (75/0 كيلو گرم) احتياج نگهداري در دوره پرورشي را معادل 17/0 مگاژول NEL در نظر گرفت.

بدين ترتيب رقم مذكور بيش از نياز گاو رشد يافته است البته در شرايط عملي ممكن است نوسانات قابل ملاحظه اي (مثلا در اثر روش نگهداري و غيره) بوجود آيد همچنين هم اين رقم نمي تواند به عنوان يك معيار ثابت تلقي شود، زيرا بااضافه شدن وزن كمتر مي شود. (هوفمن و همكاران 1977) احتياج توليد بسيتگي به مقدار ذخيره پروتئين و چربي روزانه دارد اين دو پارامتر در ارتباط با افزايش وزن سطح تغذيه و وزن زنده، با نوسانات زياد همراه است ويژگي هاي نژادي نيز مي تواند در اين امر موثر باشد. [3]

براي محاسبه پروتئين قابل هضم براي نگهداري مي توان از معيار 75/0 كيلو گرم × گرم استفاده كرد. براي احتياج روزانه پروتئين با در نظر گرفتن مقدار اضافي به عنوان ضريب اطمينان در (جدول 1-2) نشان داده شده است. مي توان با توجه به اضافه وزن روزانه مورد نظر از ارقام مربوط به مقدار مواد مغذي روزانه استفاده كرد بدين ترتيب هدف از تغذيه مناسب در دوره پرورش آن است كه حيوان بتواند به موقع مورد بهره برداري پرورش قرار گيرد[3]

بدين ترتيب مي توان از معيار رشد وزن استفاده كرد يك حيوان يكساله بايد 50% وزن نهايي را كسب كرده باشد و اين بدين معني است كه در شش ماهه اول زندگي روزانه 750 گرم و در شش ماهه دوم زندگي روزانه 700 گرم افزايش وزن ضروري است. در سال دوم اضافه وزن روزانه از 600 گرم به 500 گرم كاهش مي يابد، اين اضافه وزن روزانه مبناي محاسبه ارقام احتياج غذايي در جدول (1-1) قرار گرفته است وبدين ترتيب سن اولين زايمان در محدوده 25 تا 27 ماهگي است[3]

(جدول 1-1) مصرف با لا خشك روزانه احتياج مواد مغذي تليسه ها

بر گرفته شده از جدول 2-4-7 تغذيه دام مانفودكريش گسنر

به طوري كه جدول نشان مي دهد احتياجات مواد مغذي تليسه هاي با ازدياد وزن به مقدار نا چيزي افزايش مي يابد بنابراين مي توان غلظت مواد مغذي مورد مصرف را مرتباً كاهش داد براي سنجش غلظت مواد مغذي غذاي مورد مصرف را مرتباً كاهش داد براي سنجش غلظت مواد مغذي علوفه از قابليت هضم مواد آبي نيز استفاده مي شود. [3]

چنانچه در هر كيلوگرم ماده خشك مورد مصرف در سن 6-5 ماهگي 7-6 مگاژول NEL وجود داشته باشد براي رشد معمولي كافي است در اواخر سن يكسالگي بيش از 5 مگاژول NEL و در سن دو سالگي 3/4 مگا ژول NEL در هر كيلوگرم ماده خشك ضروري است.  [3]

در اثر پرورش مناسب تكامل شكمبه در حدي تسريع مي شود كه حيوان قادر است از طريق مصرف علوفه حجيم ارزان قيمت مانند علف خشك و سيلاژ، احتياجات غذايي خود را تا حد زيادي تامين كند البته در اواخر دوره بارداري، همزمان با تغذيه غذاي دوره آمادگي، توقع حيوان نسبت به غلظت مواد مغذي و قابليت هضم مواد آلي افزايش مي يابد.[3]

مديريت تغذيه تليسه ها:

از زمان از شير گرفتن يعني حدود 5 تا 11 هفتگي تا زمان اولين زايش (در حدود 2 سالگي) تليسه هاي شيري از لحاظ وزن تقريباً 10 برابر افزايش مي يابند. در طي اين دوره رشد برنامه هاي غذايي مورد نياز آنها به طور محسوسي تغيير مي كند در عرض چند هفته بعد از شير گرفتن، تفكيك گوساله ها از نظر جثه در گروههاي كوچكتري عملي است.[1]

زماني كه گوساله از شير گرفته مي شود شكمبه آن تكامل قابل توجهي پيدا مي كند ولي براي كامل شدن آن به زمان بيشتري نياز است ميكروبهاي شكمبه بايد قادر باشند كه انواع مختلفي اسيدهاي آمينه ضروري، ويتامين، گروه B ويتامين K و ساير عوامل تغذيه اي توليد شده در حيوان نشخوار كننده را سنتز نمايد به طوري كه اينها در جيره غذايي حيوان مورد نياز باشد به علت رشد نسبتا، سريع جثه بدن تليسه جوان بعد از شير گرفتن نياز به جيره نسبتاً پر انرژي دارد. و معمولاً قادر به تامين تمام انرژي مورد نياز خود از علوفه نيست علاوه بر مقدار زياد انرژي تليسه جوان پس از شير گرفتن يك نياز بالاتري براي تامين پروتئين و مواد معدني نسبت به تليسه هاي مسن تر دارد. و ميزان رشد به صورت درصدي از وزن بدن در تليسه جوان بلافاصله بعد از شير گرفتن از تليسه هاي يكساله بيشتر است. بنابراين  درصد مواد مغذي به كار رفته براي رشد بافت در حيوان جوانتر خيلي بيشتر مي باشد. با رشد و افزايش سن درصد مواد مغذي به كار رفته براي نگهداري حيوان به طور پيوسته افزايش مي يابد.[4]

در نخستين مرحله، گوساله مقدار قابل ملاحظه اي از مواد مغذي را پس از شير گرفتن از طريق كنسانتره بدست مي آورد [1].

با افزايش سن، درصدي از مواد مغذي كه گوساله مي تواند از علوفه بدست بياورد، بطور خيلي سريع افزايش مي يابد مقدار كنسانتره مصرفي بستگي به كيفيت علوفه دارد. با بالارفتن كيفيت علوفه، كنسانتره كمي مورد نياز است. وقتي كه مرتعي با كيفيت بالا استفاده مي شود تليسه هاي شيري خوب رشد يافته ممكن است.

از 4 تا 6 ماهگي قادر به تامين انرژي مورد نياز شان تنها از طريق خورانيدن علوفه باشند بوسيله خورانيدن علوفه با كيفيت بالا تا وقتي كه آنها به سن 8 تا 10 ماهگي برسند كنسانتره كمي مورد نياز است. از اين زمان تادرست 15 روز قبل از زايش، حيوان قادر است انرژي مورد نياز خود را از علوفه بدست آورد تليسه هاي شيري مي تواند تمام انرژي قابل هضم خود را از علوفه خوب فراهم سازد 2 تا 4 هفته قبل از زايش شروع به خورانيدن كنسانتره به تليسه شيري پذيرفته شده است. زمان دقيق شروع خورانيدن كنسانتره ي حدودي به وضعيت تليسه و كيفيت علوفه بستگي دارد. [1]

اگر تليسه وضعيت ضعيفي داشته باشد خورانيدن كنسانتره بايد زودتر شروع شود حتي در تليسه هاي با وضعيت خوب شروع خورانيدن كنسانتره حدود 2 هفته قبل از زايش سودمند به نظر مي رسد. وارد كردن كنسانتره به جيره بايد به تدريج تا زماني كه تليسه هاي احتمالاً به مقدار 1 درصد از وزن بدنش كنسانتره دريافت مي دارد ادامه يابد خورانين مقدار قابل توجهي از كنسانتره قبل از زايش در واقع عادت دادن تليسه به نوع خوراك مورد نياز براي دوره شير دهي است طي اين تطبيق ميكروار گانيسمهاي شكمبه به مورد استفاده قرار دادن كنسانتره عادت مي كنند. از طرف ديگر اشتها و كل سيستم متابوليكي تليسه هاي طي اوايل دوران شير دهي طبيعي تر مي شود. وقتي كه كنسانتره قابل توجهي قبل از زايش خورانيده مي شود اغلب به نظر مي رسد كه تليسه هاي داراي پتانيسل توليد بالا اوج بالاتري از توليد شير و دوره شير دهي طولاني تري داشه باشند. اين امر وقتي حاصل مي شود كه خورانيدن آزاد كنسانتره بلافاصله بعد از زايش دنبال شود كه بعضي اوقات چالنج فيدنيگ يا ليد فيدنيك ناميده مي شود معمولاً زايش به ميزان قابل توجهي زير 24 ماه بوسيله خورانيدن كاملاً آزاد خوراك در سرتاسر دوره رشد به دست مي آيد جفتگيري تليسه هاي خيلي كوچك به شدت مشكلات زايشي را افزايش مي دهد. اجازه دادن به تليسه جهت برگ و چاق شدن بيش از حد قبل از جفتگيري و زايش مشكلاتي همچون ادم شديد پستان را افزايش مي دهد به علاوه به عنوان قانون كلي جفتگيري از نژاد معين بر طبق جثه مطلوب تليسه صورت مي گيرد. اغلب بهترين نتايج وقتي بدست آمده كه تليسه ها بعد از رسيدن به وزن مناسب جفتگيري مي شود. تليسه ها مي توانند به صورت گروهي و در داخل اصطبل نگهداري مي شوند و به ويژه براي تليسه هاي كوچكتر با تعداد هر گروه مي توان شامل كمتر از حدود 12 گوساله جوان باشد. در مورد تليسه هاي منس تر، پرورش گروههاي خيلي بزرگ بويژه در مرتع ممكن است عملي باشد. [1]

كه در (جدول 1-2) كل احتياجات تليسه ها از نظر انرژي پروتئين فيبر املاح و ويتامين ها را نشان مي دهد.

(جدول 2-1) احتياجات غذايي تليسه هاي شيري

ميانگين وزن كيلو گرم

انرژي

پروتئين

فيبر

املاح

ويتامين ها

تغذيه تليسه هاي شيري:

تغذيه تليسه هاي شيري به سه مرحله مختلف تقسيم مي شود.

1- از شير گيري تا 6 ماهگي

دوره 4 ماهه از شير گيري تا 6 ماهگي را مي توان دوره گذار از يك حيوان تك معده اي به يك حيوان نشخوار كننده به حساب آورده نرخ رشد در اين زمان تعيين كننده ميزان رشد در ادوار بعدي است. و بر زمان تلقيح و سن اولين زايش تاثير مستقيم مي گذارد.با بلوغ تليسه، سيستم گوارشي و احتياجات غذايي تدريجا، تغيير مي كند. در زمان از شير گيري گوساله ها در سن 4 تا 8 هفتگي شكمبه هنوز خيلي كوچك و رشد نيافته است ديواره شكبمه نازك است و مقادير يادي از اسيدهاي چرب كوتاه زنجير را كه توسط تخميرات شكمبه ايجاد مي شود. جذب مي نمايد. (اسيد استيك اسيد پروپيونيك و اسيد بوتيريك) در اين زمان شكبمه هنوز قادر به نگهداري و هضم علوفه به مقدار كافي براي رشد بهينه نيست. بنابراين تليسه هاي تازه از شير گرفته شده تا سن يكسالگي ماده خشك بيشتري مصرف مي كنند.

ماده خشك را مي توان 5 الي 6 پوند در روز نيز افزايش داد. پس از يكسالگي شكمبه كاملاً توسعه يافته و تخميرات شكمبه اي كامل است در اين زمان مي توان از علوفه با كيفيت مرغوب و كنسانتره استفاده نمود. [1]

در اختيار گذاشتن جيره آميخته تا 6 ماهگي بيسار مهم است و از سن 6 ماهگي تغذيه اين دامها بستگي به دو عامل دارد:

1- زمان شروع دام جهت توليد

2- كيفيت علوفه هايي كه در اختيار دام قرار مي گيرد.

بنابه دلايل زير بايد تليسه هاي در حال رشد تحت مراقبت قرار گيرند.

1- تليسه ها در حال رشد گاوهاي شيرده گله را در آينده تشكيل خواهند داد.

2- تغذيه مناسب در اين مرحله سبب افزايش توليد شير و عمر اقتصادي بهتر در آينده خواهد شد و نيز عمر اقتصادي يك گاو بستگي به چگونگي پرورش آن از زمان تولد تا توليد دارد و از طرفي كاهش مدت زمان، از تولد تا نخستين شير دهي مي شود. [4]

گوساله ها در سن 4 تا 6 ماهگي همانند يك نشخوار كننده عمل نموده كه توسعه شكمبه هدف اصلي تغذيه در اين دوران است زيرا رشد مناسب شكمبه باعث هضم كامل علوفه ها و دانه ها شده و گوساله را قادر مي سازد كه از جيره هاي ارزانتر استفاده كند كيفيت علوفه اي كه براي تغذيه تليسه در اين زمان استفاده مي شود. بايد به دقت كنترل شود علوفه بايد جوان و فاقد كپك باشد علوفه بقولات يا مخلوط علوفه بقولات و گندميان بهترين انتخاب است. استفاده از سيلوي ذرت تا قبل از 4 ماهگي توصيه نمي شود. پس از آن هم به مقدار كم براي آماده سازي شكمبه استفاده مي شود.

تعليف گوساله ها در مرتع توصيه نمي شود چون اولاً مديريت تغذيه اي در مرتع دشوار بوده و از طرف ديگر ماده خشك علوفه مرتفع كم بوده و باعث مي شود كه گوساله ها از لحاظ مواد غذايي ضروري تامين نشود.

بهتر است تليسه هاي زير 6 ماه را در مكانهاي بسته نگهداري نموده و با جيره دستي تغذيه كرد. توصيه مي شود كه گوساله ها قبل از قطع كامل غذاي مايع حداقل 75/0 كيلوگرم ماده خشك داد (مواد كنسانتره و برگ يونجه) براي تليسه ها تا سن 6 ماهگي حداكثر 5/2 تا 3 كيلوگرم در روز ماده خشك توصيه مي شود اين ماده خشك بايد عمدتاً از طريق كنسانتره تامين شود كه كنسانتره بايد 16/0 پروتئين داشته باشد در مورد كيفيت علوفه دقت زيادي داشته باشيد براي بالانس جيره مناسب بايد هم كيفيت اجزاء خوراك و هم احتياجات حيوان را بدانيم (جدول 1-3) [1]

علوفه چين دوم و سوم يونجه بهترين كيفيت را دارد مي توان از اين براي گوساله ها استفاده نمود اگر در سنين بالاتر تمايل به استفاده از مرتع داريد حتماً از طريق آزمايشات دقيق، كيفيت علوفه آن را تعيين كنيد كه در (جدول 1-4) ميزان استفاده از تركيبات كنسانتره بر اساس علوفه را تعيين مي كند. [4]

(جدول 1-3) كه استفاده از تركيب علوفه هاي مصرفي كه بر گوساله زير 6 ماه مناسب است.

(جدول 1-4) تركيب كنسانتره پيشنهادي بر اساس نوع عفوله براي تليسه هاي زير 6 ماه

بر گرفته شده از جدول (6-4) راهنماي پرورش تليسه هاي شيري

2- تغذيه از هفت ماهگي جفتگيري:

كه در اين سن گوساله هاي نرو ماده از هم جدا شده و گوساله هاي ماده به عنوان جايگزين هاي گله پرورش مي يابند شكمبه تليسه هاي شيري در سن هفت ماهگي كاملاً توسعه يافته است بنابراين برنامه غذايي را مي توان بر مبناي جيره كاملا علوفه اي تغيير داد. عمده علوفه ها (ا جمله علوفه خشك گراس و يا لگوم ها) به استثناي سيلاژ را مي توان آزادانه در اختيار تليسه ها قرار داد بر اساس كيفيت علوفه اي مصرفي مي توان از مخلوط دانه ها به عنوان مكمل غذايي استفاده نمود. تليسه هاي كه با علوفه كيفيت تغذيه مي شوند روزانه 5/0 تا 1 كيلوگرم و تليسه هايي كه با علوفه كم كيفيت تغذيه مي شوند روزانه به 2 كيلوگرم كنسانتره نياز دارند كه در ايران كه با توجه به كيفيت علوفه هاي موجود حداقل روزانه 2/1 تا 5/2 كيلوگرم كنسانتره مصرف مي شود [2] سيلوي ذرت را به صورت محدود در اخيتار تليسه هاي زير 12 ماه قرار مي دهند زير سيلو احتمال كپك زدگي دارد، مي توان سيلو را با آمونياك بدون آب تكميل كرد. اين كار باعث عدم رشد مخمرها شده و كيفيت سيلو را افزايش مي دهد ولي مصرف آن در سنين پايين تر از 12 ماه توصيه نمي شود ميزان مصرف علوفه براي تليسه ها 2 تا 2/2 درصد وزن بدن توصيه مي شود تليسه ها بيش از اين مقدار را نيز مي توانند استفاده نمايند ولي با توجه به رشد سريع تليسه ها و احتياجات فراوان آنها در تامين احتياجاتشان تنها با علوفه امكان پذير نيست و بايد مقداري كنسانتره نيز مصرف كنند. تغذيه بايد به گونه اي باشد كه تليسه در سنين 13 تا 15 ماهگي به اندازه و وزن مطلوب براي تلقيح برسند كنسانتره با توجه به نوع علوفه مصرفي ساخته مي شود با توجه به نوع علوفه مصرفي كنسانتره مورد نياز را پيشنهاد مي كند. [4]

(جدول 1-5) تركيب كنسانتره پيشنهادي بر اساس نوع علوفه براي تليسه هاي 6 تا 11 ماه

بر گرفته از جدول (8-4) راهنماي پرورش تليسه هاي شيري

مكملهاي املاح معدني بايد به گونه اي به كنسانتره اضافه شود كه تليسه قدرت انتخاب خود را از دست بدهد. احتياجات كلسيم فسفر بايد در تمام طول مدت رشد به دقت بالانس شود. [2]

هنگامي كه تليسه ها براي مدت طولاني در محيط بسته نگهداري مي شوند يا از پس مانده هاي زراعي استفاده مي شود و يا علوفه براي مدت طولاني انبار شده يا حرارت ديده و باران خورده حتماً از مكمل  هاي ويتاميني استفاده نمايند جيره مخلوط يا كامل براي تليسه ها يك غذاي ايده آل است هنگامي كه تغذيه به اين صورت انجام مي گيرد تليسه ها قدرت انتخاب خود را از دست مي دهند. [2].

3- تغذيه از زمان تلقيح تا 24 ماهگي:

تليسه هاي را كه در اين گروه قرار مي گيرند مي توان صرفاً با علوفه پرورش داد و براي اطمينان از اينكه تليسه ها مواد غذايي مورد نياز خود را دريافت مي كنند. تعيين تركيب مواد مغذي خوراك حائز اهميت است اگر به تليسه ها تلقيح شده علوفه هاي با كيفيت متوسط تغذيه شود. بايد از مخلوط دانه براي تامين احتياجات انرژي استفاده نمود از مصرف سيلاژ به عنوان تنها بخش علوفه اي جلوگيري شود تا تليسه هاي بيش از حد چاق نشوند. [2]

برنامه اي تغذيه تليسه بايد دو هفته قبل از زايمان تنظيم گردد تليسه ها طي اين دوره همراه با گاوهاي خشك نگهداري شده و جيره اي گاوهاي خشك را دريافت مي كنند. علوفه اي مورد استفاده بايد تغيير يافته و مشابه علوفه مصرفي براي گاوهاي شيرده بوده و مقدار مصرف روزانه آن بايد 4 تا 5 كيلو گرم افزايش يابد تغذيه مخلوط دانه اي خاص كه در ان از مكمل كلسيمي استفاده نشده است سبب محافظت آنها از تب شير مي گردد به هر حال مقدار تغذيه بايد بيش از يك سوم مقدار تغذيه به گله شيرده باشد پس از زايمان مقدار تغذيه بايد به 3 كيلوگرم در روز افزايش يابد. [2]

(جدول 1-6) تركيبات كنسانتره بر اساس نوع علوفه براي تليسه هاي 11 تا 24 ماه

بر گرفته از جدول (10-4) راهنماي پرورش تليسه هاي شيري

مصرف آب:

آب تميز و تازه بايد به طور آزاد در اختيار گوساله ها قرار گيرد زيرا كمبود آب باعث كاهش مصرف ماده خشك مي شود. مصرف آب وابسته به بسياري از فاكتورهاست نظير سن، اندازه بدن، دما و ميزان مصرف علوفه كه در (جدول 1-7 )آمده است [1].

(جدول 1-7) ميزان مصرف آب تليسه ها

بر گرفته شده از جدول 4-4 راهنماي پرورش تليسه هاي شيري

اين ميزان مصرف آب 10- 25 درجه سانتي گراد است.

تعليف تليسه اي روي مرتع

اغلب گاودارها تليسه را در مرتع مورد غلظت قرار مي دهند كه منجر به رشد بطني و افزايش وزن كمتر آنها مي شود اگر مرتع ناكافي باشد خوراك مكمل مي باشد ساير علوفه ها يا كنسانتره هاي اضافه ضروري مي باشد. مراتع ايران به تنهايي قادر به رفع احتياجات غذايي تليسه هاي در حال رشد نيست بخصوص در مورد تليسه هاي زير يكسال، ولي مي توان براي رفع بخشي از احتياجات از آن استفاده نمود.

چراگاههاي بهاره سرشار از پروتئين املاح و ويتامينهاست ولي از لحاظ انرژي كمبود دارد وبايد با مكمل انرژي همراه شود. در تابستان كه رشد گياهان مرتع كند شده و چراگاه بالغ مي شود مي توان از علوفه انباري استفاده نمود اگر در سنين 6 تا 12 ماهگي به تليسه ها روزانه 1 تا 2 كيلوگرم كنسانتره با كيفيت عالي بدهيم روي مرتع رشد خوبي را شاهد خواهيم شد.

تغذيه تكميلي در مرتع

آزمايشهاي تغذيه اي نشان داده كه از ميانه تابستان تا پايان آن كيفيت علوفه مرتعي كاهش مي يابد و رشد تليسه ها به تبع ان كم خواهد شد مي توان اين رشد را با علوفه خوب و سيلو جبران نمود تليسه هايي كه روي مرتع پرورش مي يابند و بايد دي كلسيم فسفات عنار كم مصرف و سنگهاي نمك به صورت آزاد در اخيتارشان قرار گيرد در صورت بروز تتاني بايد مكمل منيزيم را تامين نمود. در صورت بروز نفخ مي توان از علوفه خشك و انباري استفاده نمود به كنسانتره حتماً يونوفر (مونترين يا لازلوسيد) اضافه كنيد آب تميز و كافي درمرتع از اهميت خاصي بر خوردار است تليسه هايي كه از علوفه تازه استفاده مي كنند نياز چنداني به مكملهاي ويتاميني ندارند پس در سيستم پرورش در مرتع نگراني زيادي در اين مورد وجود ندارد. [1].

گروهبندي تليسه ها بر اساس وزن و جثه:

تحت هر شرايط مديريتي همواره تليسه ها بزرگتر غذاي بيشتري مصرف مي كنند.  به همين دليل نرخ رشد درون گروه دامنه وسيعي دارد. براي رفع اين مشكل روشهايي مانند قفلهاي گردن در محل آخورها گروهبندي تليسه ها بر اساس دامنه سن و وزن وجود دارند كه بوسيله آن ميزان مصرف غذا كنترل مي شود دليل ديگر وسعت دامنه رشد تليسه ها، وجود قدرت انتخاب غذاست تليسه ها مواد خوراكي را بر اساس خوش خوراكي سلقيه انفرادي انتخاب مي كنند و امكان دارد برخي موارد را كمتر مصرف كنند براي رفع اين مشكل استفاده از جيره كامل توصيه مي شود در آزمايشگاههاي مختلف نشان داده شده كه اين روش تغذيه در تليسه ها بسيار موفق بوده است دقت كنيد كه استفاده از سيلوي ذرت در جيره كامل تنها براي تليسه هاي مسن تر ممكن است جيره هاي مخلوط آماده كه در كارخانه ها توليد مي شود يا حاوي مواد خشبي كم هستند و يا بميزان زيادي خرد شده اند. با عث بروز بيماريهاي تغذيه اي (بهم خوردن تعادل شكمبه، نفغ مي شوند به همين دليل همراه اين خوراك حتماً مقداري علوفه خرد نشده در اختيار دام قراردهيد. [14]

جيره كامل علاوه بر كم كردن رقابت تليسه ها باعث صرفه جويي در وقت و بالا بردن كارايي خوراك مي شوند به دليل اينكه احيتاجات تليسه ها در سنين مختلف متفاوت است نمونه هايي از برنامه غذايي تليسه ها كه در برنامه خوراك دادن حيوانات به سه گروه بر مبناي سن و وزون تقسيم مي شوند.

گروه 1:

• مهدي
• دوشنبه ۱۸ اسفند ۹۳ | ۰۴:۰۰
• ۶۸۹ بازديد
• ۰ نظر